Uzależnienie od alkoholu i narkotyków to problem, który nie zna granic wiekowych, społecznych ani geograficznych. W Polsce mierzą się z nim tysiące osób – zarówno ci, którzy od lat tkwią w nałogu, jak i ci, którzy dopiero zaczynają dostrzegać jego destrukcyjny wpływ na życie. Decyzja o podjęciu odwyku bywa trudna, ale to pierwszy i najważniejszy krok w stronę zdrowia. Jak naprawdę wygląda ten proces? Czego się spodziewać? Co działa, a co bywa pułapką? Poniżej – rzetelny i realistyczny obraz odwyku w Polsce.
Czym jest uzależnienie – kiedy zaczyna się problem?
Uzależnienie to nie tylko fizyczna potrzeba sięgnięcia po substancję, ale przede wszystkim głęboki, wielopoziomowy kryzys – psychiczny, emocjonalny i społeczny. Osoba uzależniona traci kontrolę nad używkami, a one przejmują kontrolę nad jej codziennością. Choć granica między okazjonalnym sięganiem po alkohol czy narkotyki a uzależnieniem może wydawać się cienka, istnieją konkretne sygnały ostrzegawcze:
- zwiększona tolerancja na substancję – trzeba używać jej więcej, by osiągnąć ten sam efekt,
- objawy odstawienne: drżenie rąk, bezsenność, niepokój, agresja, potliwość,
- zaniedbywanie obowiązków rodzinnych, zawodowych, społecznych,
- powtarzające się, nieskuteczne próby ograniczenia lub zaprzestania używania,
- utrata kontroli nad ilością spożywanej substancji i jej dostępnością.
To momenty, które często poprzedzają decyzję o odwyku – albo podjętą samodzielnie, albo wymuszoną przez bliskich lub sytuację życiową.
Odwyk – od czego się zaczyna?
Proces wychodzenia z uzależnienia zaczyna się od detoksykacji organizmu, czyli odtrucia. To etap fizycznego oczyszczania organizmu z substancji psychoaktywnych – często przeprowadzany pod nadzorem lekarza. Odtrucie może trwać od kilku do kilkunastu dni, w zależności od długości uzależnienia, rodzaju substancji i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W przypadku poważnych uzależnień, odstawienie może być niebezpieczne, dlatego detoks często wymaga hospitalizacji i stosowania leków łagodzących objawy zespołu abstynencyjnego.
Terapia w procesie leczenia
Po detoksie następuje kluczowy etap: terapia psychologiczna, która ma pomóc pacjentowi zrozumieć, dlaczego sięgał po używki i jak może to zmienić. W Polsce dostępne są różne formy terapii:
Terapia indywidualna
Spotkania z terapeutą pozwalają omówić najtrudniejsze tematy – dzieciństwo, traumy, niską samoocenę, konflikty rodzinne. To intymna przestrzeń do pracy nad sobą, bez oceniania i wstydu.
Terapia grupowa
Uczestnicy terapii wspólnie opowiadają swoje historie, wspierają się i uczą nawzajem. Grupa działa jak lustro – pozwala dostrzec mechanizmy, których samemu nie widać.
Terapie specjalistyczne
Dla osób z podwójną diagnozą (np. uzależnienie + depresja), osób współuzależnionych czy młodzieży prowadzone są programy dopasowane do konkretnych potrzeb.
Leczenie farmakologiczne
W niektórych przypadkach stosuje się leki wspierające terapię, np. ograniczające głód alkoholowy, poprawiające nastrój lub stabilizujące psychikę.
Ile trwa proces wychodzenia z uzależnienia?
Czas leczenia różni się w zależności od wielu czynników – głębokości uzależnienia, osobowości pacjenta, wsparcia z zewnątrz, determinacji.
- Odtrucie – kilka dni do dwóch tygodni
- Terapia stacjonarna – 6–8 tygodni
- Terapia ambulatoryjna (dzienna lub wieczorowa) – kilka miesięcy
- Terapia podtrzymująca i grupy wsparcia – nawet przez lata
W wielu przypadkach najskuteczniejszą formą pomocy okazuje się odwykowe leczenie uzależnienia w ośrodku zamkniętym, które pozwala pacjentowi całkowicie odciąć się od codziennych bodźców i skupić wyłącznie na procesie zdrowienia. To intensywna, zorganizowana forma terapii, prowadzona przez zespół doświadczonych specjalistów, w warunkach sprzyjających stabilizacji emocjonalnej i fizycznej.
Uzależnienie nie jest chorobą, którą się „wylecza” raz na zawsze. To stan, z którym można nauczyć się żyć – świadomie, bezpiecznie, odpowiedzialnie.
Ośrodki leczenia uzależnień – jak to wygląda?
W Polsce istnieją zarówno publiczne, jak i prywatne ośrodki odwykowe. Ich standard i dostępność znacznie się różnią:
- Publiczne ośrodki oferują bezpłatne leczenie, ale często trzeba czekać tygodnie, a nawet miesiące na miejsce. Czas trwania terapii to zazwyczaj 6–8 tygodni.
- Prywatne ośrodki dają możliwość natychmiastowego rozpoczęcia terapii, często w lepszych warunkach lokalowych i z indywidualnym podejściem. Koszt miesięcznego pobytu to od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
Terapia w ośrodku obejmuje dzień pełen zajęć: od porannego rozruchu, przez warsztaty, grupy wsparcia, zajęcia terapeutyczne, aż po wieczorne refleksje. Dla wielu osób to pierwszy raz, gdy konfrontują się ze sobą na tak głębokim poziomie.
Rola rodziny – fundament czy przeszkoda?
Rodzina może być ogromnym wsparciem w walce z uzależnieniem – pod warunkiem, że rozumie, na czym ta walka polega. Bliscy powinni brać udział w sesjach edukacyjnych i terapeutycznych, uczyć się, czym jest współuzależnienie, jak rozmawiać z osobą uzależnioną i jak jej nie szkodzić nieświadomie.
Często rodzina również potrzebuje terapii. Uzależnienie jednej osoby wpływa bowiem na wszystkich członków systemu rodzinnego – powoduje napięcia, lęk, złość, wstyd.
Programy wsparcia po leczeniu
Zakończenie terapii nie oznacza końca pracy nad sobą – wręcz przeciwnie, to dopiero początek życia „na trzeźwo”. Dlatego tak istotne są programy readaptacyjne, np.:
- Grupy AA i NA – spotkania anonimowych alkoholików i narkomanów dostępne w całej Polsce, bezpłatne, anonimowe, bardzo skuteczne.
- Kluby abstynenta – oferują codzienne wsparcie, warsztaty, aktywności integracyjne i pomoc w powrocie do życia społecznego.
- Domy readaptacyjne – dla osób, które po terapii nie mają dokąd wrócić. Oferują zakwaterowanie, wsparcie terapeutyczne i pomoc w usamodzielnieniu się.
Czy naprawdę da się wyjść z nałogu?
Tak. Setki tysięcy osób w Polsce zerwały z nałogiem i odbudowały swoje życie – często lepsze, bardziej świadome, prawdziwsze. Sukces wymaga odwagi, wsparcia i pracy – ale jest możliwy. Odwyk to nie koniec świata, tylko początek nowego.
Pamiętaj: nie ma wstydu w proszeniu o pomoc. Wstyd to trwanie w cierpieniu, które można zakończyć. Każdy dzień to nowa szansa – i nie jesteś w tym sam. Jeśli czujesz, że alkohol lub narkotyki przejmują kontrolę nad Twoim życiem, zrób pierwszy krok. Wystarczy jeden telefon, jeden mail, jedno „mam problem”. Reszta – już z pomocą specjalistów – naprawdę da się ułożyć.
