Nie da się ukryć, że uzależnienie od alkoholu wpływa negatywnie na wszystkie sfery życia alkoholika, a także na życie jego najbliższych. Świat alkoholizmu pozwala przede wszystkim na życie poparte nierealnymi złudzeniami, w których manipulacje, oszustwa i szantaże są na porządku dziennym. Alkoholik nie ma oporów, by manipulować uczuciami i emocjami bliskich, by tylko osiągnąć swój cel. Jak zatem rozpoznać manipulacje alkoholika?
Jak rozpoznać manipulacje alkoholika?
Nie da się ukryć, że jest to dość trudny i wielokrotnie złożony temat. Alkoholik manipuluje, by zmienić bieg spraw na własną korzyść. Manipulacja osób uzależnionych od alkoholu najczęściej swoje podłoże bierze z mechanizmu iluzji i jej zaprzeczania. Co to oznacza w praktyce? Otóż alkoholik przybiera niezwykle prostą i efektywną strategię, którą jest wypieranie faktów. W tym celu sam siebie zapewnia, że nie ma problemu z uzależnieniem od alkoholu lub, że nie pije on codziennie. Najbardziej dotknięta takimi manipulacjami jest oczywiście żona alkoholika, a także jego najbliżsi, którzy słyszą podobne odpowiedzi, za każdym razem gdy poruszają z alkoholikiem ten drażliwy dla niego temat. Co więcej, manipulacje alkoholika przybierają również formę próby racjonalizowania swoich czynów. Oznacza to, że zawsze znajdzie on dobry pretekst, którym usprawiedliwia fakt, że sięgnął on po alkohol. Dla alkoholika nawet udany dzień w pracy, imieniny znajomych, czy chociażby dobra ocena, którą uzyskała w szkole jego pociecha, mogą stanowić wystarczający powód do tego, by znów sięgnął po trunek. Bardzo często alkoholik przyjmuje również inną strategię do swoich manipulacji. Wówczas to najczęściej żona alkoholika pada jej ofiarą. Alkoholik próbuje z niezwykłą energię zrzucić winę na najbliższą mu osobę. Można usłyszeć, że winę za kolejne sięgnięcie po alkohol ponosi małżeństwo alkoholika, gdyż nie jest takie, jakie być powinno lub, że alkoholik uległ prośbom i presjom ze strony znajomych. Tak naprawdę jest on w stanie podać niezwykle długą list wymówek, przez które po raz kolejny złamał abstynencję. Jednak dlaczego alkoholik z takim zapałem tworzy kolejne misterne historie i manipuluje faktami? Otóż ma to za zadanie uspokoić nie tyle otoczenie osoby uzależnionej ile samego alkoholika i jego sumienie. Nie da się ukryć, że manipulacje przez pewien okres czasu rzeczywiście są skuteczne. Jednak nie da się ukryć, że z biegiem czasu te konstruowane historie i wymówki przestają mieć jakikolwiek sens. Co wówczas robi alkoholik? Otóż dalej brnie w swoje manipulacje, które z od tego momentu przybierają formę grania na uczuciach najbliższych. Wszystko to ma na celu odsunięcie od niego nieuniknionej konieczności zmierzenia się z marnymi konsekwencjami swoich działań. Wówczas większość osób szuka sposobów na to jak poradzić sobie z alkoholikiem? Okazuje się, że jedyną skuteczną metodą okaże się terapia w ośrodku uzależnień, a nawet przymusowe skierowanie na leczenie w ośrodku zamkniętym. Bliscy muszą również zrozumieć, że alkoholik to wyrachowany manipulant, który zrobi wszystko, by osiągnąć swój cel. Warto podjąć z nim rozmowę opartą na faktach i realiach go otaczających, a także zachować czujność podczas kolejnych prób manipulacji.
Manipulacje niepijącego alkoholika
W wielu przypadkach, gdy w rodzinie pojawia się osoba uzależniona od alkoholu, możemy również wskazać na problem współuzależnienia bliskich. Nie da się ukryć, że zwykle najbliższe otoczenie alkoholik podświadomie chce go chronić, a tym samym, zupełnie nieświadomie stwarza mu idealne warunki do kolejnego sięgnięcia po alkohol. Zwykle dzieje się tak, kiedy bliscy chcą chronić osobę uzależnioną przed konsekwencjami jego czynów. W tym celu np. załatwiają mu zwolnienia lekarskie, pomagają w codziennych czynnościach, czy nawet pożyczają pieniądze. Jednak w żaden sposób nie rozwiąże problemu. Manipulacje niepijącego alkoholika występują zwykle w okresie jego trzeźwienia i przede wszystkim, są stosowane, by podtrzymać obecny stan rzeczywistości i zmobilizować bliskich do tego, by dalej chronili go przed konsekwencjami. Wówczas tego typu manipulacje opierają się na tym, że trzeźwiejący alkoholik jest niezwykle czarujący, opiekuńczy w stosunku do dzieci i żony, stara się pomagać w obowiązkach domowych i staje się troskliwy. Ma to jednak na celu tylko i wyłącznie zamaskowanie problemu, z którym się boryka. Jeśli manipulacje niepijącego alkoholika wydają się być nieefektywne, wówczas zmienia on swoją strategię i ucieka się do emocjonalnego szantażu. Ma to miejsce w momencie, kiedy rodzina i najbliżsi w końcu odważą się powiedzieć stop jego manipulacjom i skończyć z chronieniem go przed konsekwencjami. Wówczas alkoholik jest w stanie zrobić wszystko, bez względu na cenę, by ponownie zagwarantować sobie warunki idealne do dalszego picia. Pojawiają się więc ze strony osoby uzależnionej obietnice zmiany, a często nawet groźby. Alkoholik przekonuje, że bez pomocy bliskich nie jest w stanie wyjść z nałogu, a tym samym wzbudza współczucie i litość. W wielu przypadkach szantaż emocjonalny przynosi mu oczekiwane korzyści.
Jak może wyglądać manipulacja alkoholika?
Alkoholik żyje w świecie iluzji i zaprzeczeń, żeby sam nie skonfrontować się z myślą, że jest uzależniony. Stara się minimalizować swoje picie alkoholu, stara się ukryć nałóg, przerzucić odpowiedzialność na drugą osobę. Klasycznym przykładem jest ukrywanie alkoholu w różnych częściach domu, takich jak garaż, piwnica czy samochód. Alkoholik wypija większą ilość trunków przed powrotem do domu, a później sączy jedno piwo lub drinka przez wiele godzin, aby sprawiać wrażenie, że kontroluje swoje picie. Kiedy żona zauważa, że jest pod wpływem alkoholu, mężczyzna często tłumaczy się wymyślonymi powodami, mówiąc na przykład: „Miałem dzisiaj ciężki dzień w pracy, musiałem się rozluźnić” albo „To był jedyny sposób, żeby sobie poradzić ze stresem”.
Po każdym zapiciu następują przeprosiny – alkoholik przynosi kwiaty, obiecuje poprawę i deklaruje: „To był ostatni raz, przysięgam, nie potrzebuję terapii, dam sobie radę sam”. Takie obietnice łagodzą napięcie na krótki czas, ale problem pozostaje. Dopiero poważny kryzys, jak groźba rozwodu, utraty pracy lub zdrowia, często zmusza alkoholika do rozważenia profesjonalnej pomocy, chociaż przez długi czas unika jej, przekonując: „Nie muszę iść na terapię, nie jestem aż tak uzależniony”. Jest to wywołane zniekształceniami poznawczymi wywołanymi przez alkohol: osoba uzależniona ukrywa rzeczywistość nie tylko przed rodziną, ale przede wszystkim sobą samym. Twierdzi, że żona niesłusznie oskarża alkoholika o nadużywanie alkoholu, że przecież nie jest tak źle. Alkoholik zachowuje się w ten sposób, żeby nie zderzyć się z bolesną rzeczywistością.
Jak radzić sobie z manipulacjami alkoholika?
Alkoholik manipuluje uczuciami, dlatego jego bliskim często trudno jest asertywnie podejść do sytuacji. Żeby uwolnić się od poczucia winy, warto zrozumieć mechanizmy, które odpowiadają za zachowanie alkoholika. Osoby uzależnione często przerzucają odpowiedzialność za swoje decyzje, działania i ich konsekwencje na innych, co może wywoływać u bliskich poczucie winy i chęć nadmiernej pomocy.
Ważne jest jednak, aby zatrzymać się w takim momencie i zrozumieć, że to właśnie alkoholik powinien ponosić konsekwencje swoich działań, bo tylko to może prowadzić do zdrowienia. Kluczowa jest tu konsekwencja i asertywność w obronie własnych granic. Zauważenie, kiedy zaczynamy działać wbrew sobie, spełniając czyjeś oczekiwania, jest pierwszym krokiem do zmiany schematów relacyjnych z osobą uzależnioną. Choć wychodzenie ze strefy komfortu i stawianie oporu manipulacjom jest trudne, jest to konieczne, aby przestać wspierać funkcjonowanie w nałogu. Dopiero odważne wprowadzenie nowych zasad może poprawić sytuację i przyczynić się do realnych zmian. Alkoholik manipuluje żoną i innymi bliskimi osobami, żeby zachować status quo i nic nie zmieniać w swoim życiu. Stara się wypierać chorobę alkoholową, twierdzić, że doskonale sobie ze wszystkim radzi. Kiedy bliscy poddają się manipulacji alkoholika, bez wątpienia chcą mu pomóc, ale w rzeczywistości przyzwalają na jego zachowania.