Jak uzależnienie rodziców wpływa na dziecko?

Wciąż żyje w wielu ludziach przeświadczenie, że choroba alkoholowa to problem przede wszystkim osoby uzależnionej. To ona traci wszystkie swoje oszczędności, zdrowie i wiele czasu na swój nałóg. Jednak tak jak każda inna choroba pojawiająca się w rodzinie, choroba alkoholowa ma wpływ nie tylko na osobę uzależnioną, ale i na pozostałych domowników, a czasami i na dalszą rodzinę. Cierpią rodzice, partnerzy, rodzeństwo, a przede wszystkim dzieci. Choć wydaje się, że ci najmłodsi członkowie rodziny niewiele rozumieją, tak naprawdę od najmłodszych lat kodują wszystko, co widzą wokół siebie, a jeśli jest to nieprawidłowe i szkodliwe, może bardzo negatywnie wpłynąć na ich przyszłe, dorosłe życie. 

Jak uzależnienie rodziców wpływa na dziecko

Uzależnienie rodziców od alkoholu wpływa niszcząco na relacje pomiędzy nimi a dzieckiem. Nie ma tu znaczenia czy pije jedno z rodziców, czy obydwoje – relacje z dziećmi zostaną zakłócone, a w jego głowie już na zawsze zostanie obraz zataczającego się taty lub mamy. Dzieci w rodzinie alkoholowej żyją w ciągłym stresie i strachu przed tym, że ktoś ze świata zewnętrznego odkryje problem. Często kryje rodziców, szczególnie wtedy gdy jest już starsze i więcej rozumie, tłumaczy sam przed sobą, że wszystko jest w porządku. Wierzy w to, że jeśli nie mówi o problemie i świat się o tym nie dowie, to znaczy, że problem nie istnieje. Daje mu to chwilowe poczucie bezpieczeństwa, którego tak bardzo potrzebuje, szczególnie w wieku szkolnym.

Role przyjmowane przez dzieci alkoholików

Lata badań pozwoliły stworzyć obraz rodziny, jaka tworzy się w miejscu, gdzie występuje problem alkoholowy. Dzieci wchodzą w takim miejscu w cztery specyficzne role, które nie występują w prawidłowo funkcjonujących rodzinach. Są to:

• bohater rodziny – tę rolę najczęściej obejmuje dziecko najstarsze, ponieważ czuje się odpowiedzialne za całą rodzinę i występujące w niej problemy. Jego głównym zadaniem jest pokazywanie obcym, że w rodzinie jest wszystko w porządku. Nie rozwija swoich zainteresowań, ale zazwyczaj jest bardzo dobrym uczniem. Brakuje mu czasu dla rówieśników z powodu zbytniego obciążenia obowiązkami domowymi. 
• kozioł ofiarny – w tej roli najczęściej obsadzane jest dziecko drugie w kolejności. W szkole bardzo często wchodzi w bójki, nie uczy się, a nawet sięga po używki. Swoim zachowaniem chce odwrócić uwagę od prawdziwych problemów rodziny. 
• maskotka – rola ta przyjmowana jest przez najmłodsze dzieci. Starają się, aby wszyscy byli weseli i w optymistycznych nastrojach. Jego zachowanie to głównie dowcipkowanie, rozśmieszanie i błazenowanie – także w szkole. 
• dzieci niewidzialne – inaczej dziecko we mgle, zazwyczaj jedno z młodszych dzieci. Ucieka w samotność, często też w świat fantazji. Lubią słuchać muzyki, oglądać telewizję, lub oddawać się czynnościom duchowym i uciekać w religię, a czasami nawet sekty. 

Dorosłe dzieci alkoholików DDA

Syndrom dziecka alkoholika to zespół objawów świadczących o tym, że w dzieciństwie dziecko wykształciło w sobie specyficzne mechanizmy psycho-emocjonalne, dzięki którym mogło emocjonalnie przetrwać w rodzinie alkoholowej. Dzięki temu dostosowało się do permanentnego strachu, stresu, odrzucenia i poczucia wstydu. 

Z domu rodzinnego osoby DDA wynoszą mniejsze poczucie własnej wartości, przeświadczenie, że są gorsze od innych i mniej wartościowe. To poczucie z dzieciństwa skutkuje w życiu dorosłym niskim poczuciem własnej wartości. Osoby takie często nie posiadają umiejętności budowania relacji z otoczeniem, ani tworzenia związków partnerskich. Ciągle boją się ponownego odrzucenia i sami siebie przekonują, że są gorsi. Swoich partnerów podejrzewają o oszustwo i odrzucenie i bardzo często ze strachu przed odrzuceniem same odrzucają. 

Rodzina alkoholowa charakteryzuje się tym, że nie da się w niej przewidzieć żadnych zachowań, czy sytuacji. Wszystkie działania jakie podejmowali rodzice, ostatecznie sprowadzały się do picia, więc życie dziecka również koncentrowało się na nałogu – głównie na często niezgrabnej próbie jego kontroli. Dorosłe dzieci alkoholików z tego powodu mają silną potrzebę kontrolowania innych, a dodatkowo też samych siebie. W momencie gdy sytuacja życiowa staje się normalna, oni zaczynają czuć niepokój i stres, a w ich głowie pojawia się myśl, że wkrótce coś się musi popsuć. 

Typy DDA

Badacze syndromu dorosłego dziecka alkoholika wyróżnili kilka typów DDA. Są to: 

• wyobcowani – w świecie bez alkoholu nie potrafią się odnaleźć,
• smutni,
• skrzywdzeni,
• uzależnieni – sami popadają w uzależnienie, często także od alkoholu, 
• współuzależnieni – za partnerów życiowych obierają osoby uzależnione, ponieważ są przyzwyczajone do opiekowania się pijącymi nałogowo,
• odnoszący sukcesy – najczęściej stają się nimi rodzinni bohaterowie, którzy cały swój wolny czas poświęcali na naukę, bo ta dawała im możliwość zapomnieć o tym co dzieje się w domu – szkoła była jedynym miejscem, w którym czuli się doceniani. Sukcesy odnoszą w życiu zawodowym – to rekompensuje im problemy w życiu prywatnym ze stworzeniem stałego związku,
• z poczuciem niższości – to najczęściej rodzinne kozły ofiarne – na nich najczęściej odbijały się wszystkie problemy.