Uzależnienie od alkoholu to poważny problem, który często nie występuje w izolacji. W wielu przypadkach osoby borykające się z nałogiem doświadczają również innych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęki, zaburzenia osobowości czy schizofrenia. W takiej sytuacji mówimy o podwójnej diagnozie (ang. dual diagnosis). Zrozumienie tego zjawiska jest kluczowe dla właściwego leczenia, ponieważ interakcja między uzależnieniem a innymi zaburzeniami psychicznymi może prowadzić do komplikacji, utrudniając skuteczne wyjście z nałogu.
Czym jest podwójna diagnoza?
Podwójna diagnoza odnosi się do współwystępowania uzależnienia od alkoholu (lub innych substancji psychoaktywnych) z innym zaburzeniem psychicznym. Jest to złożony problem, ponieważ obie te dolegliwości wzajemnie na siebie wpływają. Osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne mogą sięgać po alkohol jako sposób radzenia sobie z objawami, podczas gdy nałóg pogłębia ich problemy psychiczne, powodując błędne koło.
Z danych wynika, że znaczna część osób uzależnionych od alkoholu cierpi również na inne schorzenia psychiczne. Takie osoby często wymagają bardziej złożonego leczenia, ponieważ konwencjonalne metody stosowane w przypadku samego uzależnienia mogą nie być wystarczające.
Jakie zaburzenia psychiczne najczęściej współwystępują z alkoholizmem?
W przypadku podwójnej diagnozy najczęściej spotyka się takie zaburzenia psychiczne, jak:
- Depresja – Osoby cierpiące na depresję często sięgają po alkohol w celu poprawy nastroju. Niestety, alkohol tylko tymczasowo przynosi ulgę, a jego długotrwałe spożywanie pogłębia uczucie beznadziejności i smutku, co z kolei prowadzi do nasilania się objawów depresji.
- Zaburzenia lękowe – Alkohol może chwilowo łagodzić lęki, ale długofalowo prowadzi do ich nasilenia. Osoby cierpiące na przewlekły stres i zaburzenia lękowe są bardziej narażone na uzależnienie od alkoholu, co dodatkowo komplikuje ich stan psychiczny.
- Zaburzenia osobowości – Szczególnie w przypadku zaburzeń osobowości typu borderline, sięganie po alkohol może być próbą regulacji silnych emocji, które trudno kontrolować. Jednak nałóg zazwyczaj prowadzi do jeszcze większej destabilizacji emocjonalnej.
- Schizofrenia – W przypadku tego poważnego zaburzenia psychicznego, alkohol może nasilać objawy takie jak omamy czy urojenia. Leczenie osób ze schizofrenią i uzależnieniem od alkoholu jest wyzwaniem, ponieważ nałóg wpływa na efektywność terapii farmakologicznej.
Jakie są przyczyny współwystępowania uzależnienia i zaburzeń psychicznych?
Podwójna diagnoza jest zjawiskiem złożonym, na które wpływa wiele czynników. Oto najczęstsze z nich:
- Samoleczenie – Wielu pacjentów sięga po alkohol w nadziei, że pomoże im radzić sobie z objawami zaburzeń psychicznych, takich jak lęk czy depresja. Alkohol działa uspokajająco, łagodzi napięcie i chwilowo poprawia nastrój, jednak jego regularne spożywanie prowadzi do uzależnienia.
- Zmiany neurochemiczne – Alkohol wpływa na chemię mózgu, co może nasilać objawy zaburzeń psychicznych. Długotrwałe spożywanie alkoholu zakłóca równowagę neuroprzekaźników, co prowadzi do pogorszenia stanu psychicznego.
- Czynniki genetyczne i środowiskowe – Predyspozycje genetyczne oraz czynniki środowiskowe, takie jak stres, traumy, konflikty rodzinne, mogą sprzyjać zarówno rozwojowi uzależnienia, jak i zaburzeń psychicznych.
Jak wygląda leczenie podwójnej diagnozy?
Leczenie podwójnej diagnozy jest trudne i wymaga kompleksowego podejścia. Nie można leczyć uzależnienia bez jednoczesnego uwzględnienia zaburzeń psychicznych, ponieważ jedno wpływa na drugie. Wiele ośrodków specjalizujących się w leczeniu uzależnień, jak np. leczenie alkoholizmu Bydgoszcz czy ośrodek uzależnień Toruń, oferuje pomoc pacjentom z podwójną diagnozą. Takie ośrodki łączą terapię uzależnień z leczeniem zaburzeń psychicznych, co zwiększa szanse na skuteczne wyjście z nałogu.
Podstawą leczenia podwójnej diagnozy jest psychoterapia – szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić myśli oraz zachowania prowadzące do picia alkoholu. Ważnym elementem jest także farmakoterapia, zwłaszcza w przypadku osób cierpiących na depresję czy schizofrenię, ponieważ alkohol może zakłócać działanie leków stosowanych w leczeniu tych zaburzeń.
Kluczowe jest, aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Terapia musi uwzględniać zarówno uzależnienie, jak i współwystępujące zaburzenia psychiczne, dlatego tak ważne jest, aby osoby z podwójną diagnozą korzystały z pomocy specjalistycznych ośrodków.
Podwójna diagnoza a wsparcie bliskich
Wsparcie rodziny i bliskich odgrywa istotną rolę w procesie leczenia osób z podwójną diagnozą. Często osoby z uzależnieniem od alkoholu i zaburzeniami psychicznymi czują się osamotnione i niezrozumiane, co potęguje ich problem. Dlatego niezwykle istotne jest, aby bliscy angażowali się w terapię i udzielali emocjonalnego wsparcia.
Zarówno w Bydgoszczy, jak i w Toruniu funkcjonują grupy wsparcia dla rodzin osób uzależnionych, które pomagają bliskim zrozumieć mechanizmy nałogu oraz współwystępujących zaburzeń psychicznych. Grupy takie wspierają nie tylko osoby uzależnione, ale również ich otoczenie, które zmaga się z konsekwencjami nałogu w rodzinie.
