Alkoholizm jest poważną chorobą, która skutkuje utratą zdrowia, majątku i rozpadem rodziny. Osoba uzależniona często nie widzi swojego problemu lub bagatelizuje jego poważne konsekwencje. Wówczas na ogół interweniuje rodzina lub osoby bliskie. Podstawowym pytaniem jest, czy alkoholika można wysłać na odwyk bez jego zgody? Przymusowa terapia jest wciąż tematem tabu, jednak w niektórych przypadkach stanowi jedyną możliwość na normalne życie chorego i jego najbliższych. 

Przymusowe leczenie alkoholika

Zgodnie z polskim prawem nie istnieje pojęcie “przymusowej terapii alkoholizmu”. Z założeń wynika, że chęć leczenia powinna być dobrowolna, ukierunkowana własną motywacją do zmian. Na podstawie odpowiednio zebranych dowodów można jednak postarać się o postanowienie sądu zmuszające członka rodziny do odbycia terapii. Dowody te muszą potwierdzać, że nałóg ma wysoce negatywne konsekwencje, między innymi:

• powoduje rozpad pożycia małżeńskiego i rodzinnego,
• stanowi zagrożenie dla osób postronnych,
• systematycznie zakłóca spokój i porządek publiczny,
• powoduje demoralizację osób nieletnich.

Wszelkie dowody muszą oczywiście zostać sprawdzone przez biegłego i posiadać jego opinię. Wniosek wraz z dokumentami mogą zgłosić wybrane podmioty, głównie prokurator oraz gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych. Jak uznają sądy – jedynie spełnienie wszystkich wymienionych kryteriów może skłaniać do pozytywnej decyzji i skierowania alkoholika na przymusowe leczenie. Jak można się domyśleć, wcale nie jest tak łatwo uzyskać zgodę sądu. Najkorzystniej jest złożyć podanie do gminy. Podsumowując – leczenie alkoholika bez jego zgody jest możliwe, choć nie stanowi standardu i trzeba mocno postarać się o taki nakaz.

Dlaczego nie ma przymusu leczenia uzależnienia od alkoholu?

Alkoholizm nie jest w każdym przypadku kierowany na przymusowy odwyk z wielu przyczyn. Przede wszystkim dlatego, że ograniczałby wolność obywatela. Właśnie dlatego przymusowe leczenie alkoholika jest stosunkowo rzadkie, choć możliwe do uzyskania. Po drugie, leczenie na ogół jest skuteczne tylko wtedy, gdy osoba uzależniona sama chce pozbyć się swojego nałogu. Musi być zmotywowana do działania i wykazywać chęć zaprzestania picia. Tylko wtedy uzyskamy najlepsze efekty.

Jak wysłać alkoholika na odwyk?

Osoby mające w swoim otoczeniu alkoholika, często zadają sobie pytanie – jak wysłać kogoś na odwyk? Jeśli taka osoba nie wyraża zgody na terapię i co gorsze – wcale nie widzi problemu, należy zebrać wspomniane wcześniej dowody potwierdzające wysoką szkodliwość nałogu. Przykładem mogą być nagrania monitoringu, na których alkoholik niszczy mienie publiczne, przeszkadza innym obywatelom lub zakłóca porządek publiczny. Mogą to być również reprymendy z pracy, grożące usunięciem uzależnionego pracownika, co mogłoby zagrażać finansom całej rodziny. Zwłaszcza jeśli na utrzymaniu znajdują się dzieci. Mając odpowiednie dowody, należy pamiętać, aby złożyć je wraz z wnioskiem do prokuratury lub gminy. Samodzielne złożenie dokumentów bezpośrednio do sądu poskutkuje odrzuceniem ich, jako pochodzące od osoby nieuprawnionej. 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, Sąd powinien wyznaczyć pierwszą rozprawę w ciągu miesiąca od wpłynięcia wniosku Komisji o przymusowe leczenie uczestnika. Jeśli to konieczne, alkoholik zostanie wysłany na badania. Koszta sądowe ponosi miasto, osoba uzależniona jest zwolniona z pokrywania opłat. Po orzeczeniu sądu alkoholik musi rozpocząć terapię, w zależności od wielu czynników – w placówce zamkniętej lub otwartej. 

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek o przymusowe leczenie alkoholika na ogół składają osoby najbliższe – rodzina lub przyjaciele. Zwykle są to małżonek/małżonka lub pełnoletnie dzieci, które znajdują się najbliżej osoby uzależnionej i widzą, jak nałóg wyniszcza jej organizm. Oczywiście, gdy najbliższa rodzina nie chce zgłosić sprawy, ponieważ np. jest zastraszana przez alkoholika, interweniować mogą inne osoby. Komisja bez problemu przyjmie wniosek od dalszych znajomych czy nawet osób postronnych (sąsiadów, nauczyciela). Ponadto wniosek o przymusowe leczenie mogą złożyć instytucje, między innymi Policja czy MOPS.

Leczenie alkoholizmu

Na początku warto spróbować rozmowy. Być może szczere wyjaśnienie problemu zwróci uwagę osoby uzależnionej lub chociaż zmusi ją do refleksji w najbliższych dniach. Warto jej przedstawić negatywne konsekwencje nadużywania alkoholu, zarówno te zdrowotne, jak i finansowe czy społeczne. Alkoholizm często powoduje rozpad rodzin, co warto zaznaczyć. Ważne jest, aby nie wykorzystywać argumentów jako szantaż lub groźba. Alkoholik musi sam zrozumieć powagę sytuacji. Jeśli się zgodzi, warto zapisać go na terapię leczenia alkoholizmu, najlepiej we wspólnocie Anonimowych Alkoholików (AA). Powinno to stanowić pierwszy krok do wyjścia z nałogu.

Bardzo często jednak alkoholicy nie zauważają swojego problemu, twierdząc, że nadużywają alkoholu z powodów zewnętrznych – za przykład podają dużą ilość stresu w pracy i życiu codziennym, kłopoty rodzinne czy trudną sytuację materialną. Wszyscy terapeuci zgodzą się, że osoby uzależnione od alkoholu bardzo chętnie obwiniają o to swoje otoczenie. Tutaj powinny wykazać się osoby najbliższe. Przejęcie inicjatywy drogą sądową jest ostatecznym, ale często niezbędnym sposobem na przywrócenie alkoholikowi normalnego życia.