Wciąż żyje w wielu ludziach przeświadczenie, że choroba alkoholowa to problem przede wszystkim osoby uzależnionej. To ona traci wszystkie swoje oszczędności, zdrowie i wiele czasu na swój nałóg. Jednak tak jak każda inna choroba pojawiająca się w rodzinie, choroba alkoholowa ma wpływ nie tylko na osobę uzależnioną, ale i na pozostałych domowników, a czasami i na dalszą rodzinę. Cierpią rodzice, partnerzy, rodzeństwo, a przede wszystkim dzieci. Choć wydaje się, że ci najmłodsi członkowie rodziny niewiele rozumieją, tak naprawdę od najmłodszych lat kodują wszystko, co widzą wokół siebie, a jeśli jest to nieprawidłowe i szkodliwe, może bardzo negatywnie wpłynąć na ich przyszłe, dorosłe życie.
Jak uzależnienie rodziców wpływa na dziecko
Uzależnienie rodziców od alkoholu wpływa niszcząco na relacje pomiędzy nimi a dzieckiem. Nie ma tu znaczenia czy pije jedno z rodziców, czy obydwoje – relacje z dziećmi zostaną zakłócone, a w jego głowie już na zawsze zostanie obraz zataczającego się taty lub mamy. Dzieci w rodzinie alkoholowej żyją w ciągłym stresie i strachu przed tym, że ktoś ze świata zewnętrznego odkryje problem. Często kryje rodziców, szczególnie wtedy gdy jest już starsze i więcej rozumie, tłumaczy sam przed sobą, że wszystko jest w porządku. Wierzy w to, że jeśli nie mówi o problemie i świat się o tym nie dowie, to znaczy, że problem nie istnieje. Daje mu to chwilowe poczucie bezpieczeństwa, którego tak bardzo potrzebuje, szczególnie w wieku szkolnym.
Role przyjmowane przez dzieci alkoholików
Lata badań pozwoliły stworzyć obraz rodziny, jaka tworzy się w miejscu, gdzie występuje problem alkoholowy. Dzieci wchodzą w takim miejscu w cztery specyficzne role, które nie występują w prawidłowo funkcjonujących rodzinach. Są to:
- bohater rodziny – tę rolę najczęściej obejmuje dziecko najstarsze, ponieważ czuje się odpowiedzialne za całą rodzinę i występujące w niej problemy. Jego głównym zadaniem jest pokazywanie obcym, że w rodzinie jest wszystko w porządku. Nie rozwija swoich zainteresowań, ale zazwyczaj jest bardzo dobrym uczniem. Brakuje mu czasu dla rówieśników z powodu zbytniego obciążenia obowiązkami domowymi.
- kozioł ofiarny – w tej roli najczęściej obsadzane jest dziecko drugie w kolejności. W szkole bardzo często wchodzi w bójki, nie uczy się, a nawet sięga po używki. Swoim zachowaniem chce odwrócić uwagę od prawdziwych problemów rodziny.
- maskotka – rola ta przyjmowana jest przez najmłodsze dzieci. Starają się, aby wszyscy byli weseli i w optymistycznych nastrojach. Jego zachowanie to głównie dowcipkowanie, rozśmieszanie i błazenowanie – także w szkole.
- dzieci niewidzialne – inaczej dziecko we mgle, zazwyczaj jedno z młodszych dzieci. Ucieka w samotność, często też w świat fantazji. Lubią słuchać muzyki, oglądać telewizję, lub oddawać się czynnościom duchowym i uciekać w religię, a czasami nawet sekty.
Dorosłe dzieci alkoholików DDA
Syndrom dziecka alkoholika to zespół objawów świadczących o tym, że w dzieciństwie dziecko wykształciło w sobie specyficzne mechanizmy psycho-emocjonalne, dzięki którym mogło emocjonalnie przetrwać w rodzinie alkoholowej. Dzięki temu dostosowało się do permanentnego strachu, stresu, odrzucenia i poczucia wstydu.
Z domu rodzinnego osoby DDA wynoszą mniejsze poczucie własnej wartości, przeświadczenie, że są gorsze od innych i mniej wartościowe. To poczucie z dzieciństwa skutkuje w życiu dorosłym niskim poczuciem własnej wartości. Osoby takie często nie posiadają umiejętności budowania relacji z otoczeniem, ani tworzenia związków partnerskich. Ciągle boją się ponownego odrzucenia i sami siebie przekonują, że są gorsi. Swoich partnerów podejrzewają o oszustwo i odrzucenie i bardzo często ze strachu przed odrzuceniem same odrzucają.
Rodzina alkoholowa charakteryzuje się tym, że nie da się w niej przewidzieć żadnych zachowań, czy sytuacji. Wszystkie działania jakie podejmowali rodzice, ostatecznie sprowadzały się do picia, więc życie dziecka również koncentrowało się na nałogu – głównie na często niezgrabnej próbie jego kontroli. Dorosłe dzieci alkoholików z tego powodu mają silną potrzebę kontrolowania innych, a dodatkowo też samych siebie. W momencie gdy sytuacja życiowa staje się normalna, oni zaczynają czuć niepokój i stres, a w ich głowie pojawia się myśl, że wkrótce coś się musi popsuć.
Typy DDA
Badacze syndromu dorosłego dziecka alkoholika wyróżnili kilka typów DDA. Są to:
- wyobcowani – w świecie bez alkoholu nie potrafią się odnaleźć,
- smutni,
- skrzywdzeni,
- uzależnieni – sami popadają w uzależnienie, często także od alkoholu,
- współuzależnieni – za partnerów życiowych obierają osoby uzależnione, ponieważ są przyzwyczajone do opiekowania się pijącymi nałogowo,
- odnoszący sukcesy – najczęściej stają się nimi rodzinni bohaterowie, którzy cały swój wolny czas poświęcali na naukę, bo ta dawała im możliwość zapomnieć o tym co dzieje się w domu – szkoła była jedynym miejscem, w którym czuli się doceniani. Sukcesy odnoszą w życiu zawodowym – to rekompensuje im problemy w życiu prywatnym ze stworzeniem stałego związku,
- z poczuciem niższości – to najczęściej rodzinne kozły ofiarne – na nich najczęściej odbijały się wszystkie problemy.
